تأملی بر وضع موجود غنای شغلی اعضای هیئت علمی شاغل در دانشگاه های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری: مورد مطالعه دانشگاه‌های غرب کشور

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی

2 دکترای دانشگاه خوارزمی

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت موجود غنای شغلی اعضای هیئت علمی دانشگاه­های دولتی غرب کشور، از طریق طراحی و اعتباریابی یک ابزار روا و پایا می‌باشد. روش: این پژوهش از نوع آمیخته اکتشافی است که در دو بخش کیفی و کمی، انجام شده است. در بخش کیفی مشارکت کنندگان، 25 نفر از خبرگان و مطلعان کلیدی بودند که به صورت هدفمند و گلوله برفی انتخاب و مصاحبه شدند. برای شناسایی مجموعه نشانگان و ابعاد غنای شغلی، داده‌های این بخش در سطوح باز و محوری کدگذاری شدند. مجموعه شناسایی شده به روش خود بازبینی، ارزیابی شاخص­های مقبولیت و کنترل از سوی اعضا، اعتباریابی شد(اعتباریابی کیفی). سپس نشانگان تبدیل به گویه‌های یک پرسشنامه 24 گویه ای در مقیاس 5 درجه‌ای لیکرت شدند که روایی محتوایی آن با استفاده از روایی متخصصان بررسی شد. در بخش کمی، به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، 324 نفر از اعضای هیأت علمی دانشگاه‌های غرب کشور(ایلام، کرمانشاه، کردستان و همدان) انتخاب شده و پرسشنامه طراحی شده در بخش کیفی را تکمیل کردند. داده‌های این بخش، ابتدا به منظور تعیین روایی سازه پرسشنامه(اعتباریابی کمی)، با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی، و همچنین تعیین پایایی پرسشنامه با استفاده از روش همسانی درونی(آلفای کرونباخ) تحلیل شد. سپس برای ارزیابی وضع موجود، داده ها با استفاده از آزمون t تک نمونه‌ای تحلیل شد. یافته ها: در بخش کیفی مجموعه نشانگان(24 نشانگر) غنای شغلی در قالب ابعاد آموزشی، پژوهشی، خدمات تخصصی، فردی و سازمانی شناسایی و اعتباریابی شد. همچنین روایی محتوایی پرسشنامه توسط متخصصان تایید شد. در بخش کمی روایی سازه و پایایی پرسشنامه تایید شد و همچنین یافته‌های ارزیابی وضع موجود در مجموع نشان داد که غنای شغلی اعضای هیات علمی وضعیت مطلوبی ندارد. نتیجه گیری: این پژوهش ضمن اینکه ابزار جدیدی را برای استفاده پژوهشگران علاقه­مند به حوزه غنای شغلی اعضای هیئت علمی معرفی می­کند، می‌تواند نگاه دست اندرکاران، تصمیم سازان و مدیران آموزش عالی را به بهبود غنای شغلی اعضای هیئت علمی موشکافانه ­تر کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Reflection on Current Status of Job Enrichment of Faculty Members Working in Universities of Ministry of Science Research and Technology (Case Study: Universities in West of Iran)

نویسندگان [English]

  • Hasanreza zeinabadi 1
  • Roghaye Fathi 2
1 associate professor of Kharazmi university
2 Phd- KharazmiUniversity
چکیده [English]

The purpose of this research was to examine the present situation of job abundance for faculty members at public institutions in the western part of the country by developing and validating a valid and reliable instrument. This study is an exploratory blend of qualitative and quantitative methods. Twenty-five experts and key informants were selected and interviewed in a targeted and snowball fashion for the qualitative component of the participants. We coded the data in this part at the open and axial levels to determine the symptoms and dimensions of job enrichment. Self-review, acceptance criteria assessment, and control by members (qualitative validation verified by the identified location). The signs were then transformed into questions for a 24-item questionnaire on a 5-point Likert scale, whose content validity was determined via expert validation. In the quantitative phase, 324 faculty members from western institutions (Ilam, Kermanshah, Kurdistan, and Hamedan) were chosen to use a stratified random selection approach and asked to answer a questionnaire developed in the qualitative section. We assessed the results in this section to establish the questionnaire’s construct validity (quantitative validation) by confirmatory factor analysis and its reliability via the internal consistency method (Cronbach’s alpha). We then evaluated the data using a one-sample t-test to determine the present situation of affairs. Job enrichment as educational, research, specialized, individual and organizational services was discovered and verified in the qualitative component of the symptom set (24 markers). Experts also validated the questionnaire’s content validity. We validated the validity and reliability of the questionnaire in the quantitative section, and the results of the present situation assessment revealed that the job enrichment of faculty members is not in good condition. While this research presents a new tool for academics interested in the work's topic enrichment of faculty members, it also has the potential to change the perspectives of stakeholders, decision-makers, and higher education management to promote the job enrichment of faculty members.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Faculty Members
  • Public Universities
  • Job Enrichment

مراجع

آذر، عادل؛ غلامرضایی، داود؛ دانایی فرد، حسن؛ خداداد حسینی، حمید.(1392). چالش کیفیت آموزش عالی در برنامه پنجم توسعه، راهبرد فرهنگ. بهار. دوره6، شماره 21: 171-139.
اجتهادی، مصطفی؛ قورچیان، نادرقلی؛ جعفری، پریوش و شفیع زاده، حمید.(1390). شناسایی ابعاد و نشانگر‌‌های بهسازی اعضای هیئت علمی به منظور ارائه یک مدل مفهومی، فصلنامه پژوهش و برنامه‌‌ریزی در آموزش عالی. زمستان، دوره 17، شماره 4(62): 46-21.
اجتهادی؛ مصطفی.(1377). تحلیلی بر توانمندی ها و کاستی‌های نظام آموزش عالی جمهوری اسلامی ایران" فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی. پاییز، 3(پیاپی 17): 95-85.
آراسته، حمیدرضا.(1388). میان رشته ای­ها در آموزش عالی، فصلنامه­ی مطالعات میان رشته‌ای در علوم انسانی، دوره1، بهار 2: 40-25.
اسمعیلی ماهانی، حانیه؛ پورکریمی، جواد؛ میرکمالی، سیدمحمد؛ جمالی، احسان.(1399). شناسایی و تبیین عوامل موثر بر توسعه حرفه‌ای اعضای هیئت علمی با تاکید بر نقش گروه‌های آموزشی: رویکردی آمیخته. مطالعات اندازه گیری و ارزشیابی آموزشی. دوره 10 شماره 29: 203-167.
آقایی، تیمور؛ تیمورنژاد، کاوه؛ اخوان هزاره، فاطمه.(1392). بررسی کارآفرینی دانشگاهی از دید اعضای هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی به عنوان نمونه‌ای از دانشگاه‌های بزرگ. برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 14: 208-183.
ابطحی، سید حسین؛ ترابیان، محسنی.(1389). بررسی تحقق اهداف آموزش عالی بر اساس سند چشم انداز بیست ساله کشور با روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP). پژوهش در نظام­های آموزشی، دوره 4، شماره 8: 60-31.
انتظاریان، ناهید؛ طهماسبی، طاهره.(1390). بررسی میزان هماهنگی و انطباق نظام آموزش عالی و آموزش‌های فنی و حرفه‌ای با نیازهای بازار کار. ماهنامه کار و جامعه، 140: 71-59.
انتظاری، یعقوب.(1388). کارآفرینی مبتنی بر علم، شرط لازم برای اشتغال اثربخش دانش آموختگان آموزش عالی، مجله پژوهش، 59: 56-25.
آهنچیان، محمدرضا؛ سلیمانی، الهام.(1396) ادراک اعضای هیئت علمی از حرفه‌ای بودن در نظام آموزش عالی ایران. فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، دوره 23، 2: 1-23.
بازرگان، عباس(1394). استانداردهای آموزش عالی: از آرمان تا واقعیت. نامه آموزش عالی، سال هشتم، 30:23-11.
بازرگان، عباس.(1391).مقدمه‌ای بر روش تحقیق کیفی و آمیخته(رویکرد‌های متداول در علوم رفتاری). تهران: دیدار.
بختیاری حسن.(1397). بررسی وضعیت و نیازهای توسعه حرفه‌ای اعضای هیئت علمی. پژوهشنامه نظم و امنیت انتظامی. دوره 11، تابستان، 2(پیاپی42): 103-130.
بهرامی، شبنم؛ امجد زبردست، محمد؛ سلیمی، جمال.(1399). مطالعه عوامل اثرگذار بر فرایند تشکیل و توسعه هویت حرفه‌ای اعضای هیئت علمی. کارافن. دوره 17، شماره 5: 13-25.
پاک مهر، حمیده؛ جعفری ثانی، حسین؛ سعیدی رضوانی، محمود؛ کارشکی، حسین(1391). نقش کیفیت تدریس استادان و نشانگر‌‌های آن در توسعه تفکر انتقادی دانشجویان: فرصت‌‌ها و چالش‌‌های برنامه درسی در آموزش عالی، مجله مطالعات روانشناسی تربیتی، سال نهم، پاییز و زمستان، 16: 38-17.
پرند، رؤیا و قیومی، عباسعلی.(1396) تضمین کیفیت در نظام آموزش عالی. پنجمین کنفرانس بین المللی رویکردهای پژوهشی در علوم انسانی و مدیریت. تهران.
ثابتی، مریم؛ سپهر، محمد همایون؛ احمدی، فخرالدین.(۱۳۹۳). نقش آموزش عالی در توسعه ملی. مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، پاییز، 4(پیاپی 24): 69-59.
حسنی، محمد؛ قاسم زاده، ابوالفضل؛ سامری، مریم؛ جدی، ابراهیم.(1393). تحلیل مدل معادلات ساختاری دیدگاه اعضای هیئت علمی درباره مسئولیت اجتماعی. مشاوره شغلی و سازمانی، 6،(20).
درانی، کمال و محمدی، تیمور(1385). علوم اجتماعی: بررسی رابطه‌‌ی بین ویژگی‌‌های شغلی مدل هاکمن و اولدهام و رضایت شغلی کارکنان زندان‌‌های استان کرمانشاه. اصلاح و تربیت، 43: 5-3.
رفیعی بلداجی، حمیده؛ ملکی، حسن؛ خورسندی طاسگوه، علی.(1398). شناسایی و اولویت بندی نشانگر های اخلاق حرفه ای اعضای هیئت علمی دانشکدة روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی از دیدگاه استادان و دانشجویان. مدیریت در دانشگاه اسلامی، سال هشتم، بهار و تابستان1(پیاپی 17): 120-103.
سعادت طلب، آیت.(1398).نقش مدیران دانشگاهی در توسعه اعضای هیئت علمی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی(مورد مطالعه: دانشگاههای جامع شهر تهران). پژوهش­های تربیتی، پاییز و زمستان، 39: 36-20.
سلاجقه، آزیتا؛ صفری، ثنا.(1394) رابطه اخلاق حرفه‌ای با عملکرد استادان دانشگاه. اخلاق در علوم و فناوری.دوره 10، 3: 110-103.
سلامی، نیکا؛ رزقی شیر سوار، هادی؛ حقانی، محمود(1397). شناسایی عوامل ایستایی– پویایی نظام آموزش عالی در ایران، فصلنامه علمی پژوهشی آموزش عالی ایران، سال دهم، تابستان،2: 110-89.
سلطانی، اصغر؛ رستگاری، زهرا.(1399). بررسی ساختار عاملی ابزار سنجش تدریس اعضای هیئت علمی در آموزش عالی(مورد: دانشگاه شهید باهنر کرمان). پژوهش در برنامه ریزی درسی، سال هفدهم، دوره دوم، 38،(پیاپی 65): 157-142.
سلیمی، قاسم؛ حیدری، الهام؛ کشاورزی، فهیمه.(1394). شایستگس‌های اعضای هیئت علمی جهت تحقق رسالت دانشگاهی؛ تأملی بر ادراکات و انتظارات دانشجویان دکتری. دوفصلنامه نواوری و ارزش آفرینی، سال سوم، 7: 103-85.
صابری، سیدمحمود؛ محمدخانی، کامران؛ آراسته، حمیدرضا.(1394). بررسی عوامل مؤثر بر بهره وری اعضای هیئت علمی دانشگاه و ارائه مدل جهت بهبود آن(مطالعه منطقه 8 دانشگاه آزاد اسلامی. پژوهش در نظام‌های آموزشی، دوره 9، 29: 55-80.
عباسی، محمدرضا؛ شیره پزآرانی،د علی اصغر.(1390). سیاستگذاری کیفیت آموزش عالی: چالش­ها و چشم اندازها، پنجمین همایش "ارزیابی کیفیت در نظام دانشگاهی" دانشگاه تهران- پردیس دانشکده‌های فنی.
عبدالهی، بیژن و حیدری، سریه.(1388). عوامل مرتبط با توانمندسازی اعضای هیئت علمی دانشگاه: مطالعه موردی دانشگاه تربیت معلم تهران. فصلنامه انجمن آموزش عالی ایران، 2،(1): 135- 111.
فراستخواه، مقصود.(1385). اخلاق علمی رمز ارتقای آموزش عالی, جایگاه و سازوکارهای «اخلاقیات حرفه‌ای علمی» در تضمین کیفیت آموزشی عالی ایران. اخلاق در علوم و فناوری, (1), 13-27.
کیخا احمد، عبدالهی حسین، خورسندی طاسکوه علی.(1398). شناسایی عوامل مؤثر بر کیفیت بخشی آموزش از دیدگاه متخصصان آموزش عالی و دانشجویان دکتری، مدیریت و برنامه ریزی در نظام‌های آموزشی. دوره12، 1(پیاپی): 182-151.
گریفین، ریکی و مورهد‌‌، گرگوری،فتار سازمانی، ترجمه: الوانی، سید مهدی و معمار زاده، غلامرضا.(1380)، نشر: مروارید.
گل پرور ،محسن و وکیلی، نفیسه.(1389). نقش واسطه‌ای غنی‌‌سازی شغل در رابطه نشانگر‌‌های رهبری تحول گرا با تعهد عاطفی کارکنان، مجله مدیریت صنعتی، دوره 5، 12: 77-66.
محبت، هدیه؛ فتحی واجارگاه، کورش؛ جعفری، پریوش.(1398). شناسایی مدل و تدوین شایستگی های اعضای هیأت علمی دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی ایران: یک مطالعه ی کیفی، فصلنامه آموزش و توسعه منابع انسانی، سال ششم، 21: 91-67.
محب زادگان، یوسف؛ پرداختچی، محمدحسن؛ قهرمانی، محمد؛ فراستخواه، مقصود.(1392) اعتبارسنجی الگوی بالندگی اعضای هیئت علمی دانشگاه های شهر تهران، فصلنامه آموزش و توسعه منابع انسانی، سال سوم، 10: 94-73.
محسنی، هدی­السادات.(1392).الگویی برای ارتقای همکاری‌های علمی بین المللی در آموزش عالی، پایان نامه دکتری مدیریت آموزش عالی، دانشگاه آزاد اسلامی. واحد علوم و تحقیقات تهران.
مدنی، سید علی؛ کاویانی، الهام؛ سعیدی پور، بهمن؛ لایی، سوسن.(1397). تبیین و طراحی الگوی پویندگی و تحرک نظام آموزش عالی: رویکرد داده بنیاد. فصلنامه پژوهش در نظام‌های آموزشی، دوره 12، 43: 155-173.
مدهوشی، مهرداد؛ نیازی، عیسی.(1389). بررسی و تبیین جایگاه آموزش عالی ایران در جهان، فصلنامه‌‌ی انجمن عالی ایران، بهار 89، سال دوم، 4: 147-111.
مشبکی، اصغر.(1385). مدیریت سازمانی: تحلیل کاربردی، ارزشی از رفتار انسانی، انتشارات ترمه، تهران، ایران.
محمدی، رضا.(1387). راهنمای عملی انجام ارزیابی درونی در نظام آموزش عالی ایران: تجارب ملی و بین المللی. انتشارات سازمان سنجش آموزش کشور
مطلبی فرد، علیرضا؛ آراسته، حمیدرضا؛ نوه ابراهیم، عبدالرحیم؛ عبدالهی، بیژن.(1395). واکاوی عوامل مؤثر بر شکل گیری و توسعه کژکارکردی­های‌های آموزشی عالی. مدیریت و برنامه ریزی در نظام‌های آموزشی، دوره 9، 17: 9-40.
معروفی، یحیی( 1386 ). تبیین عوامل مؤثر بر کیفیت آموزش در دانشگاه ها و طراحی الگوی مناسب برای ارزشیابی آن. پایان نامه دکتری تخصصی در رشته علوم تربیتی -برنامه ریزی درسی؛ دانشگاه تربیت معلم - تهران، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار