نقش سه آسیب هنجاری بر سرمایه روان‌شناختی و تعالی‌یابی: مدل‌سازی معادلات ساختاری

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه آسیب­های هنجاری (تعارض هنجاری، بیگانگی شغلی و بی­هنجاری سازمانی) با سرمایه روان­شناختی و تعالی­یابی شغلی است. پژوهش از نوع همبستگی و جامعه آماری، شامل کلیه کارکنان شرکت صنایع چاپ و بسته­بندی آسان قزوین در شهر قزوین بود که از بین آن­ها 256 نفر به شیوه‌ی نمونه­گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسش­نامه تعارض هنجاری (مانریکو­دی‌لارا و همکاران، 2009)، پرسش­نامه بیگانگی شغلی (بانایی و ریسل، 2007)، پرسش­نامه بی­هنجاری سازمانی (مانریکودی­لارا و­ رودریگز، 2007)، پرسش­نامه سرمایه روان­شناختی (مک­گی، 2011) ­و پرسش­نامه تعالی­یابی شغلی (تیمز و همکاران، 2012) بودند. داده‌ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و الگو­سازی معادله ساختاری تحلیل شدند. نتایج نشان داد که بین تعالی­یابی شغلی با سرمایه روان­شناختی رابطه مثبت و معنادار (­01/0p<)­، اما با بیگانگی شغلی و تعارض هنجاری رابطه منفی و معنادار (05/0p<)­ وجود دارد. سرمایه روان­شناختی با بیگانگی شغلی (­01/0p<)­، با تعارض هنجاری (05/0p<) و با بی­هنجاری سازمانی (­01/0p<) دارای رابطه منفی و معنادار بود. نتایج مدل­سازی معادله ساختاری و تحلیل واسطه­ای نشان داد سرمایه روان­شناختی متغیر واسطه­ای کامل در رابطه بیگانگی کاری و بی­هنجاری سازمانی با تعالی­یابی شغلی است. نتایج نشان داد که آسیب­های هنجاری می­توانند از طریق تضعیف سرمایه روان­شناختی، تعالی­یابی شغلی کارکنان را تضعیف نمایند.

کلیدواژه‌ها


  1. سراج‌زاده، حسین.، پویافر، محمدرضا. (1387). دین و نظم اجتماعی: بررسی رابطه دینداری با احساس آنومی و کجروی در میان نمونه‌ای از دانشجویان، دوفصلنامه مسائل اجتماعی ایران، 16(63)، 105-71.
  2. کاظمی، مریم. (1391). رابطه سرمایه روان‌شناختی و سرمایه معنوی با رفتارهای مدنی-سازمانی، رفتارهای انحرافی، عملکرد زمینه ای و عملکرد در نقش میان معلمان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی صنعتی و سازمانی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان).
  3. گل‌پرور، محسن. (1393). تاثیر آسیب‌های هنجاری (تعارض، بی هنجاری و بیگانگی) بر رفتارهای مدنی و خلاقانه. دوفصلنامه مسائل اجتماعی ایران، 5(1)، 121-101.
  4. گل‌پرور، محسن.، جوادیان، زهرا.، سلیمیان، نجمه.، اسماعیلیان‌اردستانی، زهره.، و احمدی، اکرم. (1391). رابطه رهبری ستمگرانه و رفتارهای غیراخلاقی: رویکرد نظام‌های آسیب‌شناختی هنجاری. فصلنامه بهبود مدیریت،6(2)، 22-4.
  5. گل‌پرور، محسن.، نادی، محمدعلی. (1389). بررسی نقش بی‌هنجاری سازمانی در رابطه نگرش‌های اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها با رفتار‌های مدنی. فصلنامه علوم اجتماعی، 7‌(1)، 167-141.
  6. گل‌پرور، محسن.، واثقی، زهرا.، و جوادیان، زهرا. (1390)‌. الگوی ساختاری رابطه سرپرستی سوء‌استفاده‌گرانه، گرانباری نقش، فرسودگی و بیگانگی شغلی. فصلنامه فراسوی مدیریت، 5‌(19)، 125-107.
  7. گل‌پرور، محسن.، واثقی، زهرا.، و مصاحبی، محمد‌رضا‌. (1389)‌. بی‌عدالتی سازمانی، تعارض هنجاری ادراک‌شده و رفتارهای انحرافی: مقدمه‌ای بر رویکرد نظام‌های آسیب‌شناختی هنجاری. دومین کنگره دو‌سالانه روان‌شناسی صنعتی و سازمانی، دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان (خوراسگان)، 9 و 10 اسفندماه 1389.
  8. محسنی‌تبریزی، علیرضا.(1370). بیگانگی، مفهوم‌سازی و گروه‌بندی تئوری‌ها در حوزه جامعه-شناسی و روان‌شناسی. فصلنامه علوم اجتماعی، 2(2)، 73-25.
  9. نادری، حمدالله.، بنی‌فاطمه، حسین.، ‌حریری‌اکبری، محمد. (1388). الگوسازی ساختاری رابطة بین بیگانگی و بی‌تفاوتی اجتماعی، دوفصلنامه علوم اجتماعی، 6(2)، 59-29.
  10. Banai, M., & Reisel, W.D. (2007). The influence of supportive leadership and job characteristics on work alienation: A six-country investigation. Journal of World Business, 42(4), 463-476.
  11. Bao, Y., Zhou, K. Z., & Zhou. N. (2006). Social alienation in a transitional economy: Antecedents and impact on attitude toward social reform. Journal of Business Research, 59(9), 990–998.
  12. Crinson, I., & Yuill, C. (2008) .What can alienation theory contribute to an understanding of social inequalities in health? International Journal of Health Services, 38(3), 455- 469.
  13. De Lara, P.Z.M., & Rodriguez, T.F.E. (2007). Organizational anomie as moderator of the relationship between an unfavorable attitudinal environment and citizenship behavior (OCB). Personnel Review, 36(6), 843-866.
  14. De Lara, P. Z. M., Verano-Tacoronte, D., & Ding, J.M. T. (2009). Procedural justice and workplace deviance: The mediating role of perceived normative conflict in work groups. Decisions Organizations, 381-393.
  15. Gutworth, M. (2013). Applying the normative conflict model to organizational deviance. TCNJ Journal ofStudentScholarship, XV, 1-9.
  16. Janse, S. (2015). The effect of perceived over qualification on job crafting and the moderating role of personal resources. Unpublished Master Thesis in Human Resource Studies, Faculty of Social and Behavioral Sciences, Tilburg University.
  17. Kalekin-Fishman, D. (2006). Studying alienation: Toward a better society? Kybernetes, 35(3/4), 522-530.
  18. Krejcie, R. V., & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement, 30(1), 607-610.
  19. Luthans, F., Avey, J., Avolio, B.J., & Peterson, S.J. (2010). The development and resulting performance impact of positive psychological capital. Human Resource Development Quarterly, 21(1), 41-67.
  20. Luthans, F., Norman, S. M., Avolio, B. J., & Avey, J. B., (2008). The mediating role of psychological capital in the supportive organizational climate-employee performance relationship.Journal of Organizational Behavior, 29(2), 219-238.
  21. Mac Gee, E.A. (2011). An examination of the stability of positive psychological capital using frequency-based measurement.PhD Dissertation, University of Tennessee. http://trace.tennesee.edulatk-graddiss/999.
  22. Nafei, W. (2015). The role of psychological capital on job embeddedness and organizational cynicism: A study on Menoufia university hospitals. Journal of Management and Sustainability, 5(1), 50-74.
  23. Ntayi, J. M., Ahiauzu, A., & Eyaa, S. (2013). Psychological climate, catharsis, organizational anomie, psychological wellness and ethical procurement behavior in Uganda’s public sector. Journal of Public Procurement, 11(1), 1-32.
  24. O’donnell, D.A., Schwab-Stone, M.E., & Ruchkin, V. (2006). The mediating role of alienation in the development of maladjustment in youth exposed to community violence”, Development and Psychopathology, 18(1), 215-232.
  25. Packer, D., & Chasteen, A. (2010). Loyal deviance: Testing the normative conflict model of dissent in social groups. Personality and Social Psychology Bulletin, 36(1), 5-18.
  26. Qadeer, F., & Jaffery, H. (2014). Mediation of psychological capital between organizational climate and organizational citizenship behavior. Pakistan Journal of Commerce and Social Sciences, 8(2), 453-470.
  27. Quinlan, N. J., Leach, D. J., & Robinson, M. A. (2014). Developing a model of job crafting. BritishAcademy of Management Conference, United Kingdom, Belfast, 8 to 11 September 2014.
  28. Rokitowski, L. (2012). Moderating effects of situational and interpersonal variables on perceived over qualification and job crafting relationships. Unpublished Master Thesis in Psychology, The State University of New York.
  29. Simons, J.C., & Buitendach, J.H. (2013). Psychological capital, work engagement and organizational commitment amongst call centre employees in South Africa. SA Journal of Industrial Psychology/SA Tydskrif vir Bedryfsielkunde, 39(2), 1-12.
  30. Tims, M., & Bakker, A. B. (2010). Job crafting: Towards a new model of individual job redesign. South African Journal of Industrial Psychology, 36(2), 1–9.
  31. Tims,M., Bakker, A.B., & Derks, D. (2012). Development and validation of the job crafting scale. Journal of Vocational Behavior, 80(1)‌, 173–186.
  32. Tokmak, I. (2014). The moderating effect of psychological capital in the relation between emotional labor and work alienation. Journal of Business Research (Turk), 6(3), 134-156.
  33. Van Mersbergen, J. (2012). The test and evaluation of a job crafting intervention in healthcare. Unpublished Master Thesis in Innovation Management, TUE. School of Industrial Engineering.
  34. Vreugdenhil, H. (2012). Do older employees use task crafting in order to reduce the perceived misfit with their job?. Unpublished Master Thesis in Human Resource Studies, University of Van Tilburg.