واکاوی تجارب و راهکارهای انجام هدایت تحصیلی-شغلی مطلوب از دیدگاه دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاه تهران: مطالعه‌ای پدیدارشناسانه

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

گروه روش ها و برنامه های درسی و آموزشی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

هدف: هدایت تحصیلی-شغلی در مسیری است که با پیمودن آن، نیازهای جامعه و نیازهای فردی برآورده می­شود، بنابراین برون­داد­های نامطلوب در نظام آموزش عالی و بازار کار، می­تواند حاصل از هدایت تحصیلی-شغلی نادرست افراد باشد. لذا؛ پژوهش حاضر با هدف واکاوی تجارب و راهکارهای انجام هدایت تحصیلی-شغلی مطلوب از دیدگاه دانشجویان و فارغ­ التحصیلان دانشگاه تهران بود. روش: این پژوهش با رویکرد کیفی به روش پدیدارشناسی انجام شد. داده­های پژوهش با استفاده­ از مصاحبه ­های نیمه­ ساختاریافته با نه نفر از دانشجویان ناراضی از رشته فعلی، 11 نفر از دانشجویان دارای تجربه تغییر رشته و پنج نفر از فارغ­التحصیلان مشغول به کار غیرمرتبط با رشته تحصیلی خود که به شیوه هدفمند انتخاب شدند، جمع­آوری و براساس راهبرد هفت مرحله­ای کلایزی تحلیل شد. یافته­ ها: راهکارهای انجام یک هدایت تحصیلی-شغلی مطلوب، در 22 زیرمضمون و شش مضمون کلی حیطه آموزش و پرورش، حیطه آموزش عالی، حیطه تخصصی، حیطه خانوادگی، حیطه سیاسی-اجتماعی و حیطه شغلی طبقه­ بندی شدند. نتیجه ­گیری: بطور کلی با توجه به آن که راهکارهای ارائه شده در پژوهش حاضر برخاسته از تجربیات افراد از چالش­های هدایت تحصیلی-شغلی می­باشد، لذا توصیه می­شود این راهکارها در قالب یک دستورکار جمع ­بندی شده در اختیار مدارس و دست ­اندرکاران برنامه هدایت تحصیلی-شغلی قرار گیرد تا با توجه به بستر موجود در جامعه، بکار گرفته شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Exploring the experiences and strategies of conducting a desirable educational-vocational guidance from University of Tehran students and graduates’ perspective: A phenomenological study

نویسندگان [English]

  • Sogol Yazdankhoo
  • Marzieh Dehghani
  • Keyvan Salehi
Department of Curriculum Development and Instruction Methods, Faculty of Psychology and Education, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Aim: Educational-vocational guidance is a way in which the society need and individual needs are met, hence, undesirable outcomes of the higher education and labor market, can be the result of improper educational-vocational guidance. Therefore, the present study aimed to explore the experiences and strategies of a desirable educational-vocational guidance from University of Tehran students and graduates’ perspective. Method: This study was conducted with qualitative approach using phenomenological method. Research data were collected by semi-structured interviews with nine dissatisfied students with their current academic major, 11 students with experience of changing majors, and five graduates having careers unrelated to their academic major who were selected by purposeful method and data analysis was based on the Colaizzi’s seven-step process. Results: The strategies of conducting a desirable educational-vocational guidance were classified into 22 sub-themes and six general themes of education field, higher-education field, specialization field, family field, socio-political field, and vocational field. Conclusion: In general, according to this fact that the presented strategies in this study are stemmed from individuals’ lived experiences of the challenges of the educational-vocational guidance, so it is recommended that these strategies in the form agenda should be provided to the schools and those involved in the educational-vocational guidance program, so that, to be applied according to the existing platform in the society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Phenomenology
  • Desirable educational-vocational guidance
  • Educational-vocational guidance
ابراهیمی مقدم، ندا.، صمدی، بیتا.، و شریفی، اصغر. (1396). شناسایی دلایل تمایل و عدم تمایل دانش­آموزان به انتخاب رشته هنر: مطالعه موردی دانش­آموزان دختر پایه اول متوسطه منطقه 2 شهر تهران. اندیشه­های نوین تربیتی، (2)13، 173-153.
باقری، تیمور. (1395). بررسی نظام راهنمایی و مشاوره دبیرستان­های استان اصفهان از دیدگاه دانش­آموزان، مدیران، مشاوران و کارشناس مسئولان مشاوره. فصلنامه تعلیم و تربیت، 128، 154-137.
تجری، طیبه.، و جوان­نشان، مهین­دخت. (1399). شناسایی مؤلفه­ها و شاخص­های مدل جدید هدایت تحصیلی: کاربردی در رفاه اجتماعی دانش­آموز و خانواده. فصلنامه علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی، 76، 234-207.
جعفری، احمد.، قراگوزلو، پوریا.، و بقالیان، علی. (1399). بررسی نگرش دانشجویان رشته دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران نسبت به رشته تحصیلی و آینده شغلی خود. مجله دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، درمانی تهران، (2)33، 125-116.
ذبیحی جلالی­زواره، الهه.، کاظمیان، سمیه.، و کسایی، عبدالرحیم. (1399). عوامل مؤثر دوران پیش از دبستان و دبستان، بر انتخاب رشته تحصیلی دانش­آموزان پایه نهم: یک مطالعه کیفی. فصلنامه علوم روانشناختی، (89)19، 566-561.
رضاپورمیرصالح، یاسر.، شفایی، مریم.، و براتی، سمیه. (1395). بررسی وضعیت آگاهی، دسترسی و استفاده دانش­آموزان از منابع اطلاعاتی مؤثر بر انتخاب رشته تحصیلی. فصلنامه پژوهش­های مشاوره، (60)15، 83-60.
رضایی مدنی، رضا.، کلانتری هرمزی، آتوسا.، و نعیمی، ابراهیم. (1398). بررسی فرایند هدایت تحصیلی نوین از منظر مشاوران مدارس. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان­درمانی، (39)10، 48-27.
شفیع­آبادی، عبدالله. (1399). راهنمایی و مشاوره تحصیلی و شغلی (مفاهیم و کاربردها). تهران: انتشارات سمت.
صادقی فسایی، سهیلا.، و عالی­زاده، عباس. (1397). از انتخاب تا تغییر رشته تحصیلی: امکان نوع­شناسی مهاجران تحصیلی. دوفصلنامه علمی پژوهشی دین و سیاست فرهنگی، (1)5، 90-65.
علیلو، سیدکاظم.، اکبری سلطانباجی، فاطمه.، و باوان­پوری، مسعود. (1400). بررسی میزان علاقه به رشته تحصیلی و آینده شغلی در میان دانشجویان گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان. مجله پژوهش در آموزش زبان و ادبیات عرب، (4)3، 170-157.
فدوی رودسری، آزاده.، صالحی، کیوان.، خدایی، ابراهیم.، مقدم­زاده، علی.، و جوادی­پور، محمد. (1398). بازنمایی نشانگان روان­شناختی، عملکردی و رفتاری افت تحصیلی دانشجویان دوره کارشناسی دانشگاه تهران. فصلنامه پژوهش­های کاربردی روان­شناختی، (4)10، 140-111.
فدوی رودسری، آزاده.، صالحی، کیوان.، خدایی، ابراهیم.، مقدم­زاده، علی.، و جوادی­پور، محمد. (1399). ادراک دانشجویان و مدرسین از تحصیلات دانشگاهی و ارائه راهکار برای پیشگیری از افت تحصیلی دانشجویان. مجله راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، (6)13، 648-639.
گل­پیچ، زینب.، نظری، علی­محمد.، تاجیک اسماعیلی، عزیزالله.، و کسایی اصفهانی، عبدالرحیم. (1397). عوامل والدینی مؤثر بر رشد شغلی: یک مطالعه کیفی. فصلنامه مشاوره شغلی و سازمانی، (34)10، 136-113.
مامی، شهرام.، و امیدی، عباس. (1392). بررسی علل روانی گرایش مفرط دانش­آموزان دختر دبیرستان­های شهر ایلام به تحصیل در رشته علوم تجربی. پژوهش­های علوم انسانی دانشگاه اصفهان، (29)5، 182-155.
مختارزاده بازرگانی، سمیه.، و علیزاده، سعید. (1398). بررسی عوامل مؤثر در گرایش انتخاب رشته تحصیلی در دانش­آموزان. فصلنامه مدیریت و چشم­انداز  آموزش، (1)1، 15-30.
مستانه، زهرا.، و موصلی، علی. (1400). دیدگاه دانشجویان فناوری اطلاعات سلامت در ارتباط با رشته تحصیلی و آینده شغلی از ابعاد منطق و احساس. مجله اطلاع­رسانی پزشکی نوین، (1)7، 58-48.
معدن­دار آرانی، عباس. (1397). بررسی عوامل مؤثر بر رغبت­های شغلی در دانش­آموزان دوره متوسطه شاخه نظری شهر تهران. مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، (14)5، 41-27.
موسوی، سیدعلی.، پیرانی، عارف،. و مؤمنی، حسن. (1399). آسیب­شناسی فرایند هدایت تحصیلی دانش­آموزان پایه نهم استان ایلام. فصلنامه نوآوری­های آموزشی، (75)19، 148-123.
نویدی، احد. (1397). هدایت تحصیلی در نظام آموزش و پرورش ایران: تجارب عملی و چالش­های پایدار. فصلنامه تعلیم و تربیت، 133، 34-9.
نیازی، محسن.، و سلیمان­نژاد، محمد. (1399). تحلیل کیفی دلایل مؤثر بر انتخاب رشته تحصیلی دانش­آموزان دوره متوسطه با رویکرد گراندد تئوری. فصلنامه تعلیم و تربیت، (4)36، 138-113.
نیازی، محسن.، سلیمان­نژاد، محمد.، عقیقی، محمد.، و رازقی مله، هادی. (1397). ترجیحات انتخاب رشته دانش­آموزان ورود به دوره متوسطه دوم براساس روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP). فصلنامه اندازه­گیری تربیتی، (32)8 ، 162-143