ارائه مدلی برای تاب‌آوری شغلی معلمان بر اساس سبک مقابله‌ای و نقش واسطه‌ای باورهای مذهبی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه شیراز

2 دانشگاه یاسوج

چکیده

هدف از انجام پژوهش حاضر ارائه مدلی برای تاب‌آوری شغلی معلمان بر اساس سبک مقابله‌ای با نقش واسطه‌ای باورهای مذهبی بوده است. جامعه آماری شامل کلیه معلمان مدارس عادی استان مازندران که در سال تحصیلی 1393-1394 در مدارس اشتغال داشتند را شامل شد که از بین آنان 200 معلم مدارس عادی با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب شدند. در این پژوهش از پرسشنامه تاب‌آوری شغلی معلمان آموزش ویژه (سوتومایور، 2012)، پرسشنامه مقابله با موقعیت استرس‌زا (اندلر و پارکر،1990) و پرسشنامه دینداری نسخه ۱۵ (هوبر و هوبر، ۲۰۱۲) به کارگرفته شد. یافته‌های پژوهش نشان داد سبک مقابله مسأله‌مدار به صورت مثبت و سبک مقابله‌ای هیجانی به صورت منفی  بر تاب‌آوری شغلی معلمان مؤثر بوده است و بین باور مذهبی (ابعاد شناختی، عقیدتی و اعمال عمومی) و تاب‌آوری ارتباط مثبت و معنادار بوده، همچنین تمام ابعاد باور مذهبی با سبک مقابله‌ای (مسأله‌مدار) رابطه مثبت و معنادار داشته است: همچنین یافته نشان می‌دهد که باورهای مذهبی توانسته است نقش واسطه‌ای بین سبک مقابله‌ای و تاب‌آوری ایفا کند. در نتیجه براساس یافته‌های پژوهش حاضر می‌توان با آموزش سبک مناسب مقابله‌ با استرس و ایجاد باور مذهبی قوی‌تر، آگاهی بیشتری به معلمان داده تا این روند بر تاب‌آوری آن‌ها و نهایتاً بر بهزیستی آنان و بالطبع دانش‌آموزان آن‌ها اثر مطلوبی بجا بگذارد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ابوالحسن تنهایی، حسین و خرمی، شمسی (۱۳۸۸). بررسی رابطه جامعه‌شناختی باورهای دینی و سبک زندگی براساس نظریه و روش گافمن، فصلنامه پژوهش اجتماعی، ۳(۶)، ۱۹-۴۱.
  2. ابوالقاسمی، عباس؛ حجاران، محمود (1377). نقش گرایش‌های مذهبی در اتخاذ شیوه‌های مقابله با استرس در سالمندان تهرانی، مجموعه مقالات اولین همایش نقش دین در بهداشت روان، قم: دفتر نشر نوید اسلام ص 10-1.
  3. بهجتی، زهرا؛ خباز، محمود و ناصری، محمد (1391). رابطه حمایت اجتماعی با سبک‌های مدارای با تاب‌آوری در نوجوانان پسر بزهکار، فصلنامۀ علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، 14(52)، 183-200.
  4. جمشیدی سولکو، بهنام؛ عرب مقدم، نرگس و درخواه، فریده (1392). رابطه دینداری و تاب‌آوری در دانش‌آموزان راهنمایی و دبیرستان شهر شیراز، اندیشه نوین تربیتی، دانشگاۀ علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا، 10(1)، 141-161.
  5. جوکار، بهرام و هاشمی، لادن (1390). بررسی رابطه‌ی بین تعالی معنوی و تاب‌آوری در دانشجویان دانشگاه، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی پرتال جامع علوم انسانی، 124-142.
  6. حسینی طباطبایی، فوزیه (1377). بررسی ارتباط بین پایگاه هویت و سبک‌های مقابله با بحران در نوجوانان شهر مشهد. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه الزهرا.
  7. حسین چاری، مسعود و محمدی، مژگان (۱۳۹۰). پیش‌بینی تاب‌آوری روان‌شناختی بر اساس اعتقادات مذهبی در دانشجویان شهری و روستایی، روانشناسی معاصر، ۶(۲)، ۴۵-۵۶.
  8. حسینی قمی، طاهره و سلیمی بجستانی، حسین (۱۳۹۰). رابطه بین جهت‌گیری مذهبی و تاب‌آوری در بین مادران دارای فرزندان مبتلا به بیماری، روانشناسی دین، ۴(۳)، ۶۹-۸۲.
  9. حمید، نجمه؛ کیخسروانی، مولود؛ بابامیری، محمد و دهقانی، مصطفی (۱۳۹۱). بررسی رابطه بین سلامت روانی و هوش معنوی با تاب‌آوری در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، فصلنامه علمی پژوهشی جنتاشاپیر، ۳(۲)، ۳۳۲-۳۳۸.
  10. خباز، محمود؛ رضاپور میرصالح، یاسر؛ عبدی، کیانوش و صافی، محمد هادی (1390). بررسی مقایسه‌ای نقش ابعاد جهت‌گیری مذهبی و ابعاد شخصیت در پیش‌بینی سبک‌های مقابله مادران کودکان با و بدون ناتوانی ذهنی، توانبخشی، 12(2)، 41-47.
  11. زاهد بابلان، عادل؛ رضایی جمالویی، حسن و حرفتی سبحانی، رعنا (۱۳۹۱). رابطه دلبستگی به خدا و تاب‌آوری با معناداری در زندگی دانشجویان، دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، ۳(۳)، ۴۹، ۷۵-۸۵.
  12. سلیمانی خشاب، عباسعلی؛ لطیفیان، مرتضی؛ مرادی، مرتضی و دهقانی‌زاده، محمد حسین (1391). بررسی اثر میانجی‌گری معنویت و دینداری در رابطه با پیش‌بینی تاب‌آوری توسط پنج عامل شخصیت، فصلنامه شخصیت و تفاوت‌های فردی، 1(2)، 94-115.
  13. شاره، حسین؛ صدیق معروفی، شهرام؛ هوشمندی و حقی، الهام (1390). تأثیر تنش‌های شغلی، راهبردهای مقابله با تنش، تاب‌آوری و سلامت روانی در رضایت شغلی تکنسین‌های بی‌هوشی، مجله اصول بهداشت روانی، 13(1)، 20-29.
  14. عسکریان، سمیه؛ اصغری، محمدجواد و حسن‌زاده، محمدحسن (۱۳۹۲). تأثیر آموزش مهارت‌های مقابله دینی بر تاب‌آوری، انطباق‌پذیری و مدیریت فشار روانی همسران جانبازان، مجله علمی پژوهشی طب جانباز، ۶(۲۱)، ۶۰-۶۷.
  15. عزیزی، رحمان؛ احمدی پور، لقمان و کریمی، سید بها الدین (1394). بررسی رابطه بین حالت‌های مثبت روان‌شناختی با رضایتمندی شغلی در مدرسان. فصلنامه علمی – پژوهشی مشاوره شغلی و سازمانی، 7 (23).
  16. کاویانی، زینب؛ حمید، نجمه و عنایتی، میرصلاح الدین (1393). تأثیر درمان‌شناختی-رفتاری مذهب‌محور بر تاب‌آوری زوجین، دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 15(3)، 25-34.
  17. گرائیلی، الهه و راستی، مریم (1392). رابطه بین باورهای دینی با سلامت روان و تاب‌آوری دانشجویان دانشگاه آزاد واحد جویبار در سال 1392، اولین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی، 1-7.
  18. مظلوم بفروئی، ناهید؛ افخمی اردکانی، محمد؛ شمس اسفندآباد، حسن و جلالی، محمدرضا (۱۳۹۱). رابطه ساده و چندگانه تاب‌آوری و سرسختی با سبک‌های مقابله هیجان مدار و مسأله‌مدار در بیماران دیابت شهر یزد، فصلنامه پرستاری دیابت دانشکده پرستاری و مامایی زابل، ۱(۲)، ۴۹-۳۹.
  19. ملتفت، قوام و ساداتی فیروزآبادی، سمیه (1393). ارائه مدلی برای ایستادگی دانش‌آموزان با توجه به متغیرهای خانوادگی و واسطه‌گری جهت‌گیری مذهبی در دانش‌آموزان دبیرستانی، نشریه علمی-پژوهشی علوم روانشناختی، 13(49)، 54-74.
  20. نصیرزاده، راضیه و رسول‌زاده طباطبایی، کاظم (1388). بررسی رابطه باورهای مذهبی با راهبردهای مقابله با تنیدگی در دانشجویان. فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گناباد، 15(2)، 36-46.
  21. یزدانی، فضل الله (1383). بررسی رابطه بین نگرش دینی، سبک‌های مقابله‌ای (کارآمد، ناکارآمد) و شادکامی در دختران و پسران دبیرستانی اصفهان در سال تحصیلی 81-82. پایان‌نامه دکتری روانشناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
  22. Ball, J., Armistead, L., Austin, B. J. (2003). The relationship between religiosity and adjustmen among African-American, female, urban adolescents. Journal of Adolescence, 26, 431- 446.
  23. Bettina Lankard, B. (1996). Career resilience, ERIC Clearinghouse on Adult Career and Vocational Education Columbus OH.
  24. Block, J. & Kremen, A.M. (1996). IQ and ego-resiliency: Conceptual and empirical connections and separateness. Journal of Personality and Social Psychology, 70, 349-361.
  25. Campbell-sills, L., Cohan, S., & Stein, M. B. (2006). Relationship of resilience to personality, coping, and psychiatric symptoms in young adults. Behavior brain volumes of healthy adults. Cerebral Cortex, 12, 998-1003.
  26. Castro, A., J., Kelly, J, & Shih, M. (2010). Resilience strategies for new teachers in high-needs areas. Teaching and Teacher Education, 26(3), 622 – 629.
  27. Cefai, C. & Cavioni, V. (2014). Social and emotional education in primary school (Chapter 8). New York: Springer.
  28. Collard, B; Epperheimer, J. W. & Saign, D. (1996). Career Resilience in a Changing Workplace. Columbus: ERIC Clearinghouse on Adult, Career, and Vocational Education.
  29. Cornu, R. Le. (2009). Building resilience in pre-service teachers, Teaching and Teacher Education, 25, 717–723.
  30. Day, C. (2008). Committed for life? Variations in teachers' work, lives and effectiveness, Journal of Educational Change, 9(3), 243-260.
  31. Debbie, J. (2010) .Association between qualify of life, coping styles, optimism, and anxiety and depression in pretreatment patients with head and cancer. Journal of Social and Clinical Psychology, 110-125.
  32. Endler ND, Parker JD. (1990). Multidimensional assessment of coping: A critical evaluation. Journal of Personality and Social Psychology, 58(5): 844-54.
  33. Flores, M. A. (2006). Being a novice teacher in two different settings: Struggles, continuities, and discontinuities. Teachers College Record, 108(10), 2021–2052.
  34. Frances Lees, N. (2009). The Ability to Bounce Back the Relationship Between Resilience, Coping, and Positive Outcomes. A thesis presented in partial fulfilment of the requirements for the degree of Master of Arts in Psychology at Massey University, Auckland, New Zealand.
  35. Horning S. M., Davis H. P., Stirrat M & Cornwell, R. E. (2011). Atheistic, agnostic, and religious older adults on well-being and coping behaviors. Journal of Aging Studies, 25, 177–188.
  36. Howard, S. & Johnson, B. (2004). Resilient teachers: Resisting stress and burnout, Social Psychology of Education, 7(4), 399–420.
  37. Huber, S. & Huber, O. W. (2012). The Centrality of Religiosity Scale (CRS), Religions, 3 (4), 710 –724.
  38. Hung, C. L. (2011). Coping strategies of primary school teachers in Taiwan experiencing stress because of teacher surplus. Social Behavior and Personality, 39(9), 1161-1173.
  39. Mackenzie, S. (2012). I can’t imagine doing anything else: Why do teachers of children with SEN remain in the profession? Resilience, rewards and realism over time. Journal of Research in Special Educational Needs, 12(3), 151–161.
  40. Mansfield, C. (2012). Promoting resilience for teachers and their students: A four Dimensional view, The Children’s Hospital Education Research Institute Conference, Sydney.
  41. Mansfield, C., Beltman, S., Price, A. & Mc Conney, A. (2012). “Don’t sweat the small stuff: Understanding teacher resilience at the chalk face, Teaching and Teacher Education, 28, 357-367.
  42. Moore, R. (2013). Pedagogical stressors and coping strategies for bolstering teacher resilience. (Doctor of Education), Walden University, Ann Arbor.
  43. Olsen, B. & Anderson, L. (2007). Courses of action: A qualitative investigation into urban teacher retention and career development. Urban Education, 42(1), 5-29.
  44. Pandya, p s. (2014). Altruism and Social Service of the Swaminarayan Sanstha (BAPS) in the United Kingdom. International Interdisciplinary Research Journal, 4, 649-665.
  45. Park, C. L. & Cohen, L.H. (1990)."Religious and nonreligious coping with the death of friend", Journal of cognitive therapy and research, 17, 40- 46.
  46. Pooley, J. A. & Cohen, L. (2010). Resilience: A Definition in Context, the Australian Community Psychologist, 22 (10), 30-37.
  47. Rezaee, M. (2014). Religiosity and coping with stress styles, International Journal of Psychology and Behavioral Research, 1(1), 838-841.
  48. Sotomayor, E. A. (2012).Career Resilience and Continuing Special Education Teachers: The development and Evaluation of The Special Education Career Resilience Scale, Dissertation submitted to the Faculty of the Graduate School of the University of Maryland, College Park in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy.
  49. Stark, R., & Glock, C. Y. (1968). American piety: The nature of religious commitment. Berkeley, Los Angeles.
  50. Stanford, B. H. (2001). Reflections of resilient, persevering urban teachers. Teacher Education Quarterly, 28(3), 75.
  51. Vesely, A. K, Saklofske, D. H & Nordstokke, D. W. (2014). EI training and pre-service teacher well-being. Personality and Individual Differences, 65, 81–85.
  52. Yates, L., Pelphrey, B. A. & Smith, P. A. (2008). An exploratory phenomenological study of African American male pre-service teachers at a historical black university in the mid-south. National Forum of Applied Educational Research Journal, 21(3), 1-16.
مشاوره شغلی و سازمانی
دوره 8، شماره 26 - شماره پیاپی 26
فروردین 1395
صفحه 126-141

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار