آیا مولفه‌های سلامت روان‌شناختی محیط کار پیش‌بینی‌کننده ابعاد بیگانگی شغلی هستند؟

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

داﻧﺸﮕﺎه آزاداﺳﻼﻣﻲ

چکیده

هدف پژوهش حاضر تعیین رابطه مولفه­های سلامت روان­شناختی محیط کار (شامل: فرصت کنترل، فرصت استفاده از مهارت­ها، اهداف بیرونی ایجاد شده، گوناگونی محیطی، وضوح محیط، دسترسی به پول، امنیت جسمانی، فرصت تماس با دیگران، مقام و جایگاه اجتماعی ارزشمند) با ابعاد بیگانگی شغلی)شامل: بیهودگی، بیزاری فرهنگی، ناتوانی، بی­هنجاری، بیزاری از کار و انزوای اجتماعی) انجام گرفت. روش پژوهش، توصیفی- همبستگی، از نوع همبستگی کانونی بوده و جامعه آماری پژوهش را کلیه کارکنان اداری یکی از دانشگاه­های دولتی در شهر تهران تشکیل داده­اند که از میان آنان 151 نفر با استفاده از روش نمونه­گیری در دسترس طبقه­ای انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل، پرسش­نامه سلامت روان­شناختی محیط کار مهداد و همکاران، (1390) و پرسش­نامه بیگانگی شغلی ( بوئر، 2001) بوده است. تحلیل داده­ها با استفاده از ضریب همبستگی کانونی نشان داد که که یک همبستگی کانونی بالایی (975/0) بین متغیرهای مرتبط با مولفه­های سلامت روان­شناختی محیط کار و ابعاد بیگانگی شغلی وجود دارد. جفت کانونی نشان داد که به استثنای بیهودگی، تمامی متغیرهای بیزاری فرهنگی، ناتوانی، بی­هنجاری، بیزاری از کار و انزوای اجتماعی به­وسیله عمدتاً متغیر وضوح محیط قابل تبیین است.  هم­چنین، قوی­ترین رابطه بین وضوح محیط (با ضریب کانونی استاندارد 995/0) از متغیرهای مجموعه اول (مستقل) و بی­هنجاری (با ضریب کانونی استاندارد 99751/0-) از متغیرهای مجموعه دوم (وابسته) وجود دارد. در نتیجه می­توان از طریق افزایش شاخص­های سلامت روان­شناختی محیط کار، بیگانگی شغلی کارکنان را کاهش داد و در نهایت از بین برد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ادیبی سده، م.، و مؤذنی، ا. (1383). بررسی عوامل مؤثر بر بیگانگی از کار در بین کارکنان گمرک بندر انزلی، فصلنامه دانشکده علوم انسانی دانشگاه سمنان، شماره 7، 35-66.
  2. ایمان، م. ت.، و اثنی عشری، ف. (1383). بررسی عوامل مؤثر بر بیگانگی سازمانی در ایران (مورد مطالعه: سازمان‌های اداری شهر شیراز)، جامعه‌شناسی کاربردی، شماره 17، 1-30 .
  3. بهمنش، م. (1382). بررسی عوامل بیگانگی از کار در شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، پایان-نامه کارشناسی ارشد علوم اجتماعی به راهنمایی دکتر منصور قنادان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن.
  4. رابینز، ا. پ. (1386). مبانی رفتار سازمانی. ترجمه علی پارساییان و سید محمد اعرابی. چاپ شانزدهم، تهران، انتشارات دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
  5. ریجو، ر. ا. (1383). زمینه روان‌شناسی صنعتی و سازمانی. ترجمه داود حسین زاده، زهرا لبادی و پرویز صالحی، چاپ اول، تهران، انتشارات مازیار.
  6. ستوده، ه.، و سرمد، غ. ع. (1376). درآمدی بر روان‌شناسی اجتماعی. چاپ سوم، تهران، انتشارات آوای نور.
  7. کورمن، آ. (1381). روان‌شناسی صنعتی و سازمانی. ترجمه حسین شکر کن. چاپ سوم، تهران، انتشارات رشد.
  8. محمودی، س. (1386). بررسی رابطه بین تعهد سازمانی و بیگانگی از کار مدیران و معلمان مدارس استثنایی استان آذربایجان غربی، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی به راهنمایی دکتر محمد یمنی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی.
  9. معیدفر، س. (1382). بررسی میزان اخلاق کار و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن در میان کارکنان ادارات دولتی استان تهران. دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، تهران.
  10. مهداد، ع.، گلپرور، م.، الله پناه، پ.، و آقایی، ا. (1393). تبیین رابطه عملکرد وظیفه و رفتارهای شهروندی براساس نقش تعدیل‌کنندگی سلامت روان‌شناختی محیط کار. فصلنامه مشاوره شغلی و سازمانی، شماره 20، پاییز 1393.
  11. مهداد، ع. (1393)، روانشناسی صنعتی و سازمانی. چاپ نهم، تهران، انتشارات جنگل.
  12. مهداد، ع.، هادی، پ.، و آتشپور، س. ح. (1390). رابطه سلامت روان‌شناختی محیط کار و مولفه‌های آن با ابعاد رفتارهای ضدتولید کارکنان. مجموعه مقالات اولین همایش ملی روان‌شناسی سلامت، اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، 18 اسفند ماه 1390.
  13. نبی لو، ح (1378). بررسی عوامل بیگانگی از کار در شرکت سیمان ارومیه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم اجتماعی به راهنمایی دکتر فاروق خارابی، دانشگاه گیلان.
  14. Ambrose, M. L., Seabright, M. A., & Schminke, M. (2002). Sabotage in the workplace: The role of organizational injustice. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 89, 947-950.
  15. Armstrong-Stassen, M. (2006). Determinants of How Managers Cope with Organizational Downsizing. Applied Psychology: An International Review, 55(1), 1-5
  16. Arnold, K. A., Turner, N., Barling, J., Kelloway, E. K., & McKee, M. C. (2007). Transformational leadership and psychological well-being: The mediating role of meaningful work. Journal of Occupational Health Psychology, 12(3), 193-196.
  17. Boeree, G. (2001). http://webspace.ship.edu/cgboer/alienation.html, 15/11/2012.
  18. Chiaburu, D. S., Thundiyil, T. & Wang, J. (2014). Alienation and its correlates: A meta-analysis. European Management Journal, 32, 24–36.
  19. DeHart-Davis, L., & Pandey, S. (2005). Red tape and public employees: Does perceived rule
  20. dysfunction alienate managers? Journal of Public Administration Research and Theory, 15 (1), 133-148.
  21. Lowe, G. S., Schellenberg, G. & Shannon, H. S. (2003). Correlates of Employees’
  22. Perceptions of Healthy Work Environment. American Journal of Health Promotion, 17(6): 390-9.
  23. Kanungo, R. N. (1982). Work alienation: An integrative approach. New York: Praeger Publishers.
  24. Kanungo, R. N. (1983). Work Alienation: A Pancultural Perspective. International Studies of Management and Organization, 13, 119-120.
  25. Mitchell, M. L., & jolly, J. M. (2007). Research design explained (6thED). Thomson wads worth, USA.
  26. Michaels, R. E., Cron, W. L., Dubinsky, A. J., & Joachimsthaler, E. A. (1988). Influence of Formalizational on the Organizational Commitment and Work Alienation of Salespeople and Industrial Buyers. Journal of Marketing Research, 25, 376-380.
  27. Nair, N., & Vohra, N. (2010). An exploration of factors predicting work alienation of knowledge workers. Management Decision, 48 (4), 600-615.
  28. Sarros, J. C., Tanewski, G. A., Winter, R. P., Santora, J. C., & Densten, I. L. (2002). Work alienation and organizational leadership. British Journal of Management, 13(4), 285-304.
  29. Schmidt, W. C., Welch, L., & Wilson, M. G. (2000). Individual and organizational activities to build better health. In L. R. Murphy & C. L. Cooper (Eds.), Healthy and productive work: An international perspective, 133–135. London: Taylor & Francis.
  30. Shepard, J. M. (1970). Functional Specialization: Alienation, & Job Satisfaction. Industrial and Labor Relations Review, 23(2), 207-209.
  31. Terez,T. (2000). 22 Keys to Creating a Meaningful Workplace. Adams Media Corporation, USA.
  32. Vincent, H. R. (1989). Integrated thinking: alienation and the humanization of work, education and politics, Acco, Netherlands.
  33. Yıldız, S. & Şaylıkay, M. (2014). The effect of organisational cynicism on alienation, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 109, 622 – 627.
  34. Zimring, C. M. (1981).Stress and the Designed Environment. Journal of Social Issues. 37 (1), 145-147.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار