اثربخشی آموزش ذهن آگاهی بر فرسودگی شغلی و خوش بینی آموزشی در معلمان ابتدایی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 گروه روانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

2 گروه مشاوره مدرسه، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران، ایران.

3 گروه مدیریت آموزشی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف اثربخشی آموزش ذهن آگاهی بر فرسودگی شغلی و خوش بینی آموزشی در معلمان ابتدایی شهر زنجان انجام گرفت. در این پژوهش از روش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل استفاده و جامعه آماری این پژوهش نیز شامل معلمان ابتدایی شهر زنجان در سال 1396 بود. نمونه های پژوهش به روش نمونه گیری تصادفی در دسترس انتخاب شدند. نمونه شامل 30 معلم دارای فرسودگی شغلی بود که نمرات آنها در پرسشنامه فرسودگی معلم ماسلاچ 5/1 انحراف معیار بالاتر از میانگین بود. افرادی که در گروه آزمایش قرار داشتند به مدت 8 جلسة هفتگی در دورة آموزش ذهن آگاهی به صورت گروهی شرکت داده شدند. گروه کنترل در این مدت هیچ مداخله‌ای دریافت نکردند. به منظور ثبت تغییرات نمرات، پرسشنامه فرسودگی شغلی معلم ماسلاچ (1986) و پرسشنامه خوش بینی آموزشی معلم بیرد (2010) قبل و بعد از مداخله توسط معلمان تکمیل شد. روش آماری این پژوهش نیز تحلیل کوارریانس چند متغیره با اندازه گیری مکرر بود. یافته های پژوهش نشان داد که مداخله آموزش ذهن آگاهی اثر معناداری بر نمره فرسودگی شغلی و خوش بینی آموزشی داشته، بدین ترتیب که در مرحله پس آزمون نمره فرسودگی شغلی کاهش و خوش بینی آموزشی به طور معناداری افزایش یافته است (001/0p <). در نتیجه می‌توان از آموزش ذهن آگاهی به عنوان روشی کار آمد بهره برد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effectiveness of Mindfulness Education on Job Burnout and Educational Optimism in primary school teachers

نویسندگان [English]

  • navab kazemi 1
  • abbasali hossein khanzadeh 1
  • vahid rasoulzadeh 2
  • seyed taghi mohammadi 3
1 Department of Psychology, Faculty of Literature and Humanities, University of Guilan, Rasht, Iran.
2 School Counseling Department, Faculty of Humanities, Tarbiat Dabir Shahid Rajaei University, Tehran, Iran.
3 Department of Educational Management, Faculty of Educational Sciences and Psychology, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The purpose of this study was to determine the effectiveness of Mindfulness Education on Job Burnout and Educational Optimism in primary school teachers in Zanjan city. In this study, a semi-experimental design with pretest-posttest design with control group used and the statistical population of this research included elementary teachers in Zanjan city in 2017. The samples of study were selected using available sampling method. The sample consisted of 30 burnout teachers whose score in the Maslach Teacher's Burnout questionnaire was 1.5 out of the standard deviation higher than the mean. Individuals who were in the experimental group were included in a group for 8 weekly sessions in mindfulness education. The control group did not receive any intervention during this period. In order to record the changes, the Maslach Teacher Training Burnout Questionnaire (1986) and Beerd Teacher's Instructional Optimism Questionnaire (2010) completed before and after the intervention by the teachers. The statistical method of multivariate quarantine analysis was. The finding of this study showed that the effect of Mindfulness Education training had a significant effect on burnout and educational optimism, so that the burnout and educational optimism score increased significantly in the post-test phase(p

کلیدواژه‌ها [English]

  • Educational Optimism
  • Mindfulness
  • job burnout

مراجع

  1. احمدوند، زهرا؛ حیدری نسب، لیلا و شعیری، محمدرضا. (1391). تبیین بهزیستی روانشناختی بر اساس مولفه های ذهن آگاهی. روانشناسی سلامت. 1(2). 60-69.
  2. امینی پور، شیما. (1391). رابطه ویژگی‌های شخصیت، راهبردهای خود مدیریتی و خوش‌بینی تحصیلی معلم با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
  3. باقریان، ولی‌الله. (1390). رابطه ادراک خوش‌بینی تحصیلی معلم زبان انگلیسی، انگیزش و خودکارآمدی دانش‌آموز و پیشرفت زبان انگلیسی پایه دوم دبیرستان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران.
  4. حمیدی، فریده. (1395). بررسی رابطۀ ذهن آگاهی و ویژگیهای شخصیتی معلمان با خوش­ بینی آموزشی آنان. خانواده و پژوهش، 12(4). 57-76
  5. ذبیحی حصاری، نرجس خاتون. (1392). ارتباط خوش‌بینی تحصیلی معلم و اهداف پیشرفت دانش‌آموز با درگیری تحصیلی دانش‌آموز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
  6. رستگار، احمد؛ طالبی، سعید؛ نادی، زهرا و صیف، محمدحسن (1396). رابطه رهبری اصیل و رفتار شهروندی سازمانی معلمان: با نقش واسطه‌ای خوش‌بینی. مدیریت و برنامه‌ریزی در نظام‌های آموزشی، 10(1)، 49-62.
  7. ساعتچی، محمود؛ کامکاری، کامبیز؛ عسکریان، مهناز. (1391). آزمون‌های روان‌شناختی. نشر ویرایش.
  8. صافی، احمد. (1385). مسائل آموزش‌وپرورش ایران. تهران: نشر ویرایش.
  9. طاهری، سارا و سجادیان، ایلناز (1396). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی برعلائم خستگی، شفقت خود و ذهن آگاهی کارکنان دارای سندرم خستگی مزمن. فصلنامه مشاوره شغلی و سازمانی. 9(30). 145-171.
  10. غلامی حیدرآبادی، زهرا. (1390). بررسی رابطه مؤلفه‌های فرهنگ‌ سازمانی با انگیزش و فرسودگی شغلی مشاوران شهر تهران. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، (7)2، 121- 103.
  11. قنبرلو، سلمان. (1392). رابطه خوش‌بینی تحصیلی و هوش هیجانی معلمان (زن و مرد) با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان (مقاطع راهنمایی و دبیرستان آموزش‌وپرورش شهرستان سلماس). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
  12. قدم پور، عزت الله؛ غلام رضایی، سیمین و رادمهر، پروانه. (1395). تأثیر آموزش شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر بهبود باورهای فراشناختی در مبتلایان به اختلال همبودی اضطراب اجتماعی و افسردگی. راهبردهای شناختی در یادگیری، 4(6). 38- 59.
  13. کاویانی، حسین؛ حاتمی، ندا وشفیع آبادی، عبدالله. (1387). اثر شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کیفیت زندگی افراد افسرده (غیربالینی). تازه های علوم شناختی. 10(4). 39-48.
  14. گنجی، مهدی. (1396). آسیب شناسی روانی بر اساس Dsm-5. تهران : انتشارات ساوالان.
  15. وین، ک. هوی. (2010). مقدمه‌ای بر روش تحقیق کمی در علوم تربیتی. ترجمه عبدالحسین عباسیان و مرتضی طاهری. (1390). انتشارات شرح.
  16. Baer, R. A. (2003), “Mindfulness training as a clinical intervention: A conceptual and empirical review”. Clinical Psychology: Science and Practice, 10(2), 125-143.
  17. Beard, K. S., Hoy, W, K., Hoy, A, W. (2014). Academic optimism of individual teachers: confirming a new construct, teaching and teacher education, x, 1-9.
  18. Burisch.M. (2002). A longitudinal study of burnout: the relative importance of dispositions and experiences. Work and stress, 16. 1-17.
  19. Chambers.R. Gullone.E. Allen,B. (2009). Mindful emotion regulation: An integrative review. Clinical psychology. 29(6). 560-572.
  20. Flook, L., Goldberg, S.B., Pinger, L., Bonus, K., & Davidson, R.J. (2013). Mindfulness for teachers: A pilot study to assess effects on stress, burnout and teaching efficacy. Mind Brain Education, 7(13).1-13.
  21. Gurol, M. & Kerimgil, S. (2010). Academic optimism. Procedia Social and Behavioral Sciences, 9, 929-932.
  22. Heppner, P. P., Wampold, B. E., & Kivlighan, D. M., Jr. (2008). Research design in counseling (Research, Statistics, & Program Evaluation) (3rd ed.). Belmont, CA: Brooks/Cole.
  23. Hoy, W. K., Tarter, C. J., & Woolfolk. H. A. (2006). Academic optimism of schools: A force for student achievement. American Educational Research Journal, 43, 425–446.
  24. Kabat-Zinn, J. (1990). Full catastrophe living: using the wisdom of your body and mind to face stress, pain and illness. Chapter4: Sitting Meditation: Nourishing the Domain of being (59-72).
  25. Kemeny, M. E., Foltz, C., Cavanagh, J. F., Cullen, M., Giese-Davis, J., Jennings, P., Ekman, P. (2012). Contemplative/emotion training reduces negative emotional behavior and promotes prosaically responses. Emotion, 12(2), 338-350.
  26. Krishna, R.M. (2014). Mindfulness: the untapped innate catalyst for healing, happiness and health, JOkla State Med Assoc, 107(12), 649-51.
  27. Maslach, C. and Jackson, S. E. (1981). “The measurement of experienced burnout”. Journal of Occupational Behavior, 2, 99-113.
  28. Maslach, C. and Schaufeli, W.B. (2001), “Historical and conceptual development of burnout”, in Schaufeli, W.B., Maslach, C. and Marek, T. (Eds), Professional Burnout: Recent Developments in Theory and Research, Taylor & Francis, Washington, DC, 1-16.
  29. Napoli, M. (2004). Mindfulness training for teachers: A pilot program. Complemantary Health Practice Review, 9(1), 31- 42.
  30. Ndubisi, N.O. (2012). Mindfulness, reliability, pre-emptive conflict handling, customer orientation and outcomes in Malaysia's healthcare sector. Journal of Business Research, 65, 537-543.
  31. Parker, P. D., Martin, A. J., Colmar, S., & Liem, G. A. (2014). Teachers’ workplace well-being: Exploring a process model of goal orientation, coping behavior, engagement, and burnout. Teaching and Teacher Education, 28(4), 503-513.
  32. Praissman, S.H. (2008). Mindfulness-based stress reduction:A literature review and clinician’s guide. Journal of the American Academy of Nurse Practitioners, 20, 212–216.
  33. Ryan, R.M., & Brown ,K.W. (2003). Why we don’t need self-esteem: basic needs,mindfulness and the authentic self. Psychological inquiry. 14. 71-76.
  34. Roeser, R. W., Skinner, E., Beers, J., & Jennings, P. A. (2012).Mindfulness training and teachers professional development: An emerging area of research and practice. Child Development Perspectives, 6(2), 167-173.
  35. Schaufeli, W.B. and Salanova, M. (2007), “Work engagement: an emerging psychological concept and its implications for organizations”, in Gilliland, S.W., Steiner, D.D. and Skarlicki, D.P. (Eds). Research in Social Issues in Management, (5): Managing Social and Ethical Issues in Organizations, Information Age Publishers, Greenwich, CT, 135-77.
  36. Segal, Z., Williams, J. W., & Teasdale, J. (2013). Mindfulness-based cognitive therapy for depression: A new approach to preventing relapse. New York: Guilford Press.
  37. Shonin, E., Van Gordon, W., Slade, K., Griffiths, M.D. (2013). Mindfulness and other Buddhist-derived interventions in correctional settings: A systematic review. Aggression and Violent Behavior, In press.
  38. Siu, O. L., Cooper, C. L., & Phillips, D. R. (2014). Intervention studies on enhancing work well-being, reducing burnout, and improving recovery experiences among Hong Kong health care workers and teachers. International Journal of Stress Management, 21(1), 69.
  39. Skovholt, T. M., & Mathison, M. J. (2014). The resilient practitioner: Burnout prevention and self-care strategies for counselors, therapists, teachers, and health professionals. Routledge.
  40. Tschannen-Moran, M., Bankole, R. A., Mitchell, R. M. & Moore, J. R. D. M. (2013). Student academic optimism: A confirmatory factor analysis. Journal of Educational Administration, 51 (2), 150-175.
  41. Valentine, S., Godkin, L. & Varca, Ph.L. (2010). Role conflict, mindfulness, and organizational ethics in an education-based healthcare institution. Journal of Business Ethics, 94,455–469.
  42. Van Son, J., Nyklicek, I., Pop, V., & Pouwer, F. (2011). Testing the effectiveness of a mindfulness-based intervention to reduce emotional distress in outpatients with diabetes (DiaMind): design of a randomized controlled trial. BMC Public Health, 11(131).1-11.
  43. Woolfolk, H. A., Hoy, W. K., & Kurz, N. (2008). Teachers academic optimism: The development and test of a new construct. Teaching and teacher education, 24, 821- 834.
  44. Wallace, B.A., & Shapiro , S.L. (2006). Mental balance and well-being. American psychologist. 61(7). 690-701.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار