پیش بینی رفتارهای شهروندی سازمانی اجباری و ارادی از طریق ادراک ناامنی شغلی و ادراک استرس شغلی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هئیت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)

2 کارشناسی ارشد روانشناسی صنعتی و سازمانی، دانشگاه ازاداسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان).

چکیده

هدف از پژوهش حاضر پیش‌بینی رفتارهای شهروندی سازمانی اجباری و ارادی از طریق ادراک ناامنی شغلی و ادراک استرس در میان کارکنان یک کارخانه‌ی تولید مواد غذایی در اصفهان بود. جامعه‌ی آماری پژوهش شامل کلیه‌ی کارکنان  کارخانه  مذکور بودند که از میان آن‌ها 163 نفر به شیوه‌ی در دسترس به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار­های گردآوری داده‌ها شامل پرسشنامه‌ی ادراک عدم امنیت شغلی فرانسیس و بارلینگ (2005)، پرسشنامه ادراک استرس شغلی باباکاس، یاواس و آشیل (2009)، پرسشنامه رفتارهای شهروندی- سازمانی لی و آلن (2002) و پرسشنامه رفتارهای شهروندی- سازمانی اجباری ویگودا- گادوت (2007) بود. یافته‌ها با استفاده از روش ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه (به شیوه‌ی گام به گام) تحلیل گردید و نتایج نشان داد که بین  ادراک ناامنی شغلی با رفتارهای شهروندی اجباری، رابطه مثبت و با رفتار شهروندی ارادی (معطوف به افراد و سازمان) رابطه منفی و معنادار (01/0p <) وجود دارد. همچنین بین ادراک استرس شغلی با رفتار شهروندی اجباری، رابطه مثبت و با رفتار شهروندی ارادی (معطوف به افراد و سازمان) رابطه منفی و معنادار (01/0p <) وجود دارد. علاوه بر این، نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که از میان متغیرهای پیش بین فقط ادراک استرس شغلی، پیش‌بینی کننده‌ی معنادار رفتار شهروندی اجباری (01/0­p <، 46/0 = β) با توان پیش بینی 6/26 درصد و رفتار شهروندی ارادی معطوف به افراد (01/0­p <، 16/0- = β) با توان پیش بینی 3/6 درصد بود و هر دو متغیر ادراک ناامنی شغلی و ادراک استرس شغلی  پیش بین معنادار (01/0­p <، 36/0- = β) و (01/0­p <، 44/0- = β) رفتار شهروندی ارادی معطوف به سازمان با توان پیش‌بینی 6/40 درصد بودند. بنابراین، بر اساس یافته‌های پژوهش می‌توان چنین نتیجه‌گیری نمود که کارکنان در شرایط ادراک امنیت شغلی بالا و استرس شغلی پایین اقدام به رفتار شهروندی سازمانی ارادی و در شرایط ادراک امنیت شغلی پایین و استرس شغلی بالا اقدام به رفتارهای شهروندی اجباری می‌کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The prediction of Compulsory and Voluntary Organizational Citicenship Behaviors through Job Insecurity and job Stress Perception

نویسندگان [English]

  • Ali Mehdad 1
  • maryam sadat Sajadi 2
  • Farinaz Abshahi 2
1 Assistant Professor, Department of Industrial and Organizational Psychology, Islamic Azad University, Isfahan (Khorasgan) Branch, Isfahan, Iran
2 Islamic Azad University, Isfahan (Khorasgan) Branch, Isfahan, Iran
چکیده [English]

The purpose of the present research was to study the prediction of compulsory and voluntary organizational Citizenship behaviors throgh perceived job insecurity and perceived job stress among employees of a food factory in Isfahan.The research population consisted all employees of the mentioned factory, among which 163 were selected through convenience sampling method. The research instruments consisted of perceived job insecurity (Frances and Barling, 2005), perceived job stress (Babakas, Yavas and Achille, 2009), organizational citizenship Behaviors (Lee and Allen, 2002) and compulsory organizational–citizenship behaviors) Vigoda- Gadot, 2007). Data were analyzed by using of Pearson's correlation coefficient and multiple regression analysis (stepwise). The results showed that there is significant positive relationship (P

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Compulsory Organizational Citizenship Behavior
  • Voluntary Organizational Citizenship Behavior
  • Job Insecurity
  • Job Stress
  • Food Industry
بهرامی ح، داستانی م، پورامینی ز. (1395). رابطه‌ی امنیت شغلی با رفتارسیاسی با نقش میانجی رفتارشهروندی سازمانی (مطالعه موردی، کارکنان و زارت علوم، تحقیقات و فناوری)، فصلنامه.
راس ر، آلتمایر ا. (1389). استرس شغلی، ترجمه‌ی غلامرضا خواجه پور، چاپ دوم، تهران، انتشارات بازتاب.
رحمانی خلیلی م، کولوبندی ع. (1393). بررسی ارتباط بین حمایت سازمانی ادراک شده، عوامل استرس‌زا و رفتار شهروندی سازمانی کارکنان شرکت فراورده‌های نسوز ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، و احد تهران مرکزی ، دانشکده مدیریت.
رضایی منش ب، قربانی پاجی ع. (1396). تاثیرعوامل استرس زای شغلی با رفتارشهروندی سازمانی با نقش میانجی حمایت سازمانی ادراک شده، فصلنامه علمی، مطالعات مدیریت (بهبودوتحول)، دوره 26، شماره86 ، صص 25-60.
     شاطری ک، یوزباشی ع، نورعلیزاده ر. (1388). رفتار شهروندی اجباری در سازمان، مجله تدبیر، شماره 212، ص 58- 61.
فروهان ن، مهداد ع. (1396). تاثیر سبک رهبری مشارکتی بر ادراک امنیت شغلی کارکنان کارخانه پایدار فولاد آیریک اصفهان :نقش میانجی گرانه‌ی سلامت روان شناختی محیط کار، دانش وپژوهش در روان شناسی کاربردی ، سال هجدهم، شماره 3، (پیاپی69)، صص25-34.
غیورباغبانی م، پورنگ ع، هوشیارو، سرور م. (1397). بررسی تاثیر استرس شغلی بر رفتار شهروندی سازمانی پرستاران، تحلیل نقش حمایت سازمانی، فصلنامه مدیریت پرستاری، سال هفتم، دوره هفتم، شماره اول.
گل پرور م، ادیبی ز، مصاحبی م.ر. (1389)، پیوند میان تقاضاهای شغلی با فرسودگی شغلی: نگاهی بر نقش منابع شغلی از دیدگاه یک مدل تعامل گرا. دومین کنگره‌ی ملی روان شناسی صنعتی و سازمانی ایران،  دانشگاه ازاد اسلامی اصفهان، ایران، 9 و 10 اسفندماه 1389.
محرابی ج، گلناری م. (1394).  بررسیارتباطبینامنیتشغلیبارفتارشهروند‌ی سازمانیکارکناندائمی و موقتدردانشگاه علومپزشکیقزوین، مجله مدیریت توسعه و تحول، 21، 49-60.
مهداد ع. (1397). روان شناسی صنعتی وسازمانی، چاپ سیزدهم، تهران، انتشارات جنگل.
نیک اندیش ش. (1391). اعتباریابی ابزار سنجش رفتارهای ضد تولید از طریق داده های آرشیوی و رابطه‌ی آن با عدم امنیت شغلی و سلامت روان شناختی محیط کار در میان کارکنان کارخانجات سنگبری شهرستان محلات، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان).
Ashforth, B. (1994). Petty tyranny in organizations. Human relations, 47(7), 755-778.
Awan, A. G., & Tahir, M. T. (2015). Impact of working environment on employee’s productivity: A case study of Banks and Insurance Companies in Pakistan. European Journal of Business and Management, 7(1), 329-345.
Babakus, E., Yavas, U., & Ashill, N. J. (2009). The role of customer orientation as a moderator of the job demand–burnout–performance relationship: A surface-level trait perspective. Journal of Retailing, 85(4), 480-492.
Bamba, M. (2016). Stress management and job performance in the industries sector of Mali. Journal of Service Science and Management, 9(03), 189.
Bokti, N. L. M., & Talib, M. A. (2009). A preliminary study on occupational stress and job satisfaction among male navy personnel at a naval base in Lumut, Malaysia. The Journal of International Social Research, 2(9), 299-307.
Bolino, M. C., Turnley, W. H., & Bloodgood, J. M. (2002). Citizenship behavior and the creation of social capital in organizations. Academy of management review, 27(4), 505-522.
Cheng, G. H. L., & Chan, D. K. S. (2008). Who suffers more from job insecurity? A meta‐analytic review. Applied Psychology, 57(2), 272-303.
Cooper, C. L., Sloan, S. J., & Williams, S. (2012). Occupational stress indicator. Windsor: Nfer-Nelson.
Danish, R., Humayon, A., Usman Shahid, A., Waqas Ahmad, H., & Murtaza, G. (2015). Relationship between Perceived Organizational Support and Organizational Citizenship Behavior; a Study of Employees in National Highway Authority of Pakistan. American Journal of Economics, Finance and Management, 1(3), 195-199.
Davy, J. A., Kinicki, A. J., & Scheck, C. L. (1997). A test of job security's direct and mediated effects on withdrawal cognitions. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 18(4), 323-349.
De Witte, H. (2005). Job insecurity: Review of the international literature on definitions, prevalence, antecedents and consequences. SA Journal of Industrial Psychology, 31(4), 1-6.
Duffy, M. K., Ganster, D. C., & Pagon, M. (2002). Social undermining in the workplace. Academy of management Journal, 45(2), 331-351.
Erturk, E. (2008). Numerical solutions of 2-D steady incompressible flow over a backward-facing step, Part I: High Reynolds number solutions. Computers & Fluids, 37(6), 633-655.
Francis, L., & Barling, J. (2005). Organizational injustice and psychological strain. Canadian Journal of Behavioural Science/Revue canadienne des sciences du comportement, 37(4), 250.
Graham, J. W. (1994). Organizational citizenship behavior: Construct redefinition, measurement, and validation. Academy of management Journal, 37(4), 765-802.
Greenhalgh, L., & Rosenblatt, Z. (1984). Job insecurity: Toward conceptual clarity. Academy of Management review, 9(3), 438-448.
Greenhalgh, L., & Rosenblatt, Z. (2010). Evolution of research on job insecurity. International Studies of Management & Organization, 40(1), 6-19.
Hellgren, J., Sverke, M., & Isaksson, K. (1999). A two-dimensional approach to job insecurity: Consequences for employee attitudes and well-being. European Journal of Work and Organizational Psychology, 8(2), 179-195.
Hoel, H., Rayner, C., & Cooper, C. L. (1999). Workplace bullying. John Wiley & Sons Ltd.
Hwang, K., & Choi, M. (2017). Effects of innovation-supportive culture and organizational citizenship behavior on e-government information system security stemming from mimetic isomorphism. Government Information Quarterly, 34(2), 183-198.
Janiak, E., Freeman, S., Maurer, R., Berkman, L. F., Goldberg, A. B., & Bartz, D. (2018). Relationship of job role and clinic type to perceived stigma and occupational stress among abortion workers. Contraception, 98(6), 517-521.
Karavardar, G. (2014). Perceived organizational support, psychological empowerment, organizational citizenship behavior, job performance and job embeddedness: A research on the fast food industry in Istanbul, Turkey. International Journal of Business and Management, 9(4), 131.
Lam, D., Schuck, N., Smith, N., Farmer, A., & Checkley, S. (2015). Response style, interpersonal difficulties and social functioning in major depressive disorder. Journal of Affective Disorders, 75(3), 279-283.
Lee, K., & Allen, N. J. (2002). Organizational citizenship behavior and workplace deviance: The role of affect and cognitions. Journal of applied psychology, 87(1), 131.
Lin, C. C. T., & Peng, T. K. T. (2010). From organizational citizenship behaviour to team performance: The mediation of group cohesion and collective efficacy. Management and Organization Review, 6(1), 55-75.
Lysson, J., Sokro, E., Courvisanos, J., & Shao, S. (2015). Employees’ Perception on Job Security in the Botswana Construction Industry.
Mauno, S., De Cuyper, N., Tolvanen, A., Kinnunen, U., & Mäkikangas, A. (2014). Occupational well-being as a mediator between job insecurity and turnover intention: Findings at the individual and work department levels. European Journal of Work and Organizational Psychology, 23(3), 381-393.
Mehdad,  A. (2009), Moderating effect of Nationality, Gender, position and tenure on the relationship between organizational citizenship behavior and counterproductive work behaviors among Iranian and Malaysian automotive workers, Iranian international journal of psychology, 3, pp:120-145
Mitchell, M. L., & Jolly, J. M. (2007). Research designs explain. USA: Thomson Wads Worth.
Muhammad, D.H. (2014). Perceived organisational support, work engagement and organisational citizenship behaviour of nurses at Victoria Hospital. Journal of Psychology, 4(2), 87-93.
Nakao, M. (2010). Work-related stress and psychosomatic medicine. BioPsychoSocial medicine, 4(1), 4.
Nourani Saadoldin, S., Kohansal Daghian, Z., Esmaily, H., & Hooshmand, E. (2016). The relationship between organizational citizenship behavior, job satisfaction, and occupational stress among midwives working in healthcare centers of Mashhad, Iran, 2014. Journal of Midwifery and Reproductive Health, 4(2), 622-630.
Organ, D. W. (1988). Organizational citizenship behavior: The good soldier syndrome. Lexington Books/DC Heath and Com.
Park, M., Iwaasa, T., & Mizuno, M. (2017). Association between Job Insecurity and Perceived Job Satisfaction and Life Satisfaction: A Comparison of Japanese and Korean Regular Office Workers. In International Conference on Applied Human Factors and Ergonomics (pp. 528-538). Springer, Cham.
Piccoli, B., Callea, A., Urbini, F., Chirumbolo, A., Ingusci, E., & De Witte, H. (2017). Job insecurity and performance: the mediating role of organizational identification. Personnel Review, 46(8), 1508-1522.
Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Moorman, R. H., & Fetter, R. (1990). Transformational leader behaviors and their effects on followers' trust in leader, satisfaction, and organizational citizenship behaviors. The leadership quarterly, 1(2), 107-142.
Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Paine, J. B., & Bachrach, D. G. (2000). Organizational citizenship behaviors: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research. Journal of management, 26(3), 513-563.
Probst, T. M., Gailey, N. J., Jiang, L., & Bohle, S. L. (2017). Psychological capital: Buffering the longitudinal curvilinear effects of job insecurity on performance. Safety science, 100, 74-82.
Sheykhi, A., & Tanabandeh, M. (2016). The Explaining of the relationship between organizational justice and the   mediating   of   job stress on the job ethic of nurses (acase study).  693-699.
Staufenbiel, T., & König, C. J. (2010). A model for the effects of job insecurity on performance, turnover intention, and absenteeism. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 83(1), 101-117.
Sverke, M., Hellgren, J., & Näswall, K. (2002). No security: a meta-analysis and review of job insecurity and its consequences. Journal of occupational health psychology, 7(3), 242.
Tambe, S., & Shanker, M. (2015). A study of organizational citizenship behaviour and job stress in a manufacturing company in Mumbai. Ge-Internatıonal Journal of Management Research, 3(4), 138-148.
Verbree, M., Horlings, E., Groenewegen, P., Van der Weijden, I., & Van den Besselaar, P. (2015). Organizational factors influencing scholarly performance: a multivariate study of biomedical research groups. Scientometrics, 102(1), 25-49.
Vigoda-Gadot, E. (2007). Redrawing the boundaries of OCB? An empirical examination of compulsory extra-role behavior in the workplace. Journal of Business and Psychology, 21(3), 377-405.
Vigoda-Gadot, E. R. A. N. (2006). Compulsory citizenship behavior: Theorizing some dark sides of the good soldier syndrome in organizations. Journal for the Theory of Social Behaviour, 36(1), 77-93.
Ye, Y., Hu, R., Ni, Z., Jiang, N., & Jiang, X. (2018). Effects of perceived stress and professional values on clinical performance in practice nursing students: A structural equation modeling approach. Nurse education today, 71, 157-162.
Zhao, H., Peng, Z., & Chen, H. K. (2014). Compulsory citizenship behavior and organizational citizenship behavior: The role of organizational identification and perceived interactional justice. The Journal of psychology, 148(2), 177-196.