بررسی نقش تعدیل‌گر حمایت اجتماعی و ارتباط آن با استرس و رضایت شغلی کارکنان منطقه‌ی فراساحلی پارس جنوبی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه علوم ‍پزشکی شهید بهشتی

2 دانشگاه الزهرا

3 دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

4 دانشگاه اصفهان

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین استرس و رضایت شغلی با حمایت اجتماعی در کارکنان منطقه­ی فراساحلی پارس جنوبی است. روش پژوهش توصیفی- همبستگی و کاربردی است. نمونه پژوهش 120 نفر از جامعه­ی 2000 نفری کارکنان شرکت ملی گاز ایران در چند فاز منطقه­ی پارس جنوبی بودند که به­طور تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسشنامه­های اطلاعات فردی و شغلی- حرفه­ای، استرس شغلی، رضایت شغلی و حمایت اجتماعی بودند. از آزمون­های: t تک­گروهی و دو گروه همبسته و کروسکال واریس برای تحلیل داده­ها استفاده شد. یافته­ها نشان داد میزان «استرس شغلی»، «رضایت شغلی» و «حمایت اجتماعی» کارکنان پایین­تر از حد متوسط است. استرس با رضایت شغلی ارتباط معنادار و منفی و با حمایت اجتماعی ارتباط مثبت و معنادار دارد. ارتباط معناداری بین رضایت شغلی و حمایت اجتماعی یافت نشد. میزان «استرس شغلی» و «حمایت اجتماعی» از طریق «سن، سابقه خدمت و اضافه کاری ماهانه» قابل پیش­بینی است. تفاوت معنا‌داری در میزان «استرس شغلی» مردان و زنان؛ هم­چنین در میزان «استرس شغلی»، «رضایت شغلی» و «حمایت اجتماعی» کارکنان مجرد و متأهل با ارجحیت کارکنان مجرد مشاهده شد. نتایج نشان داد پایین بودن میزان استرس نشان­دهنده­ی کم بودن انگیزه­ی کارکنان در ارتباط با کار است. فقدان ارتباط معنادار بین رضایت شغلی و حمایت اجتماعی بیان­گر تأثیر کم رضایت شغلی از زیرمقیاس­هایی تحت پوشش حمایت اجتماعی در مقایسه با سایر عوامل است. رابطه­ی مثبت بین استرس و حمایت اجتماعی، مدیران را ملزم به اتخاذ راهکارهایی جهت افزایش حمایت اجتماعی و افزایش انگیزه، می­کند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. امینی‌ها ف. (1385). بررسی استرس شغلی نوبت کاری و بخش محل کار با کارایی خانواده پرستاران بیمارستان های آموزشی شهر تهران. (کارشناسی ارشد)، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران.
  2. برزیده م، چوبینه ع، طباطبایی س ح. (1391). ابعاد استرس شغلی و ارتباط آن با وضعیت سلامت عمومی پرستاران. فصلنامه علمی- تخصصی طب کار، 4(3)، 27- 17.
  3. جاهد بزرگان ن. (1382). بررسی میزان و منابع استرس شغلی کارکنان شرکت ملی نفت ایران. (کارشناسی ارشد)، دانشگاه الزهرا، تهران.
  4. حبیب س، شیرازی م ع. (1382). رضایت شغلی و سلامت روانی در کارکنان یک بیمارستان عمومی. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار)، 8 (4 (پیاپی 32))، 73-64.
  5. رحمانی ف، بهشید م، زمانزاده و، رحمانی ف. (1389). ارتباط سلامت عمومی، استرس و فرسودگی شغلی در پرستاران شاغل در بخش‌های ویژه بیمارستان‌های آموزشی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تبریز. نشریه دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی ایران ( نشریه‌ی پرستاری ایران)، 23 (66)، 63- 54.
  6. ساعتچی م. (1388). روانشناسی صنعتی سازمانی. تهران: انتشارات ویرایش. ویرایش اول.
  7. ستوده، ع. (1381). هنجاریابی، بررسی روایی و پایایی پرسشنامه استرس شغلی و منابع آن در بین کارکنان شهر اصفهان. (کارشناسی ارشد)، دانشگاه اصفهان، اصفهان.
  8. طباطبایی ش، قرنجیکی ب. (1390). ارتباط استرس ناشی از کار و رضایت شغلی با نوبت و ساعت کاری در کارکنان کارخانه سیمان هرمزگان. فصلنامه کار سالم، 14و 15، 48-43.
  9. عقیلی نژاد م، محمدی ص، افکاری م ا، عباس زاده دیزجی ر. (1386). بررسی رابطه استرس شغلی با سلامت روانی، تیپ شخصیتی و رویدادهای استرس‌زای زندگی در مأموران راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ. پژوهش در پزشکی (مجله پژوهشی دانشکده پزشکی) دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی، 19 (4)، 355- 360.
  10. کاهه د، هیودی ط. (1391). رضایت شغلی و سلامت روان. فصلنامه پایش، 11(3)، ص 397- 391.
  11. لیوارجانی ش. (1375). بررسی عملی بودن، اعتبار، روایی و هنجاریابی مقیاس حمایت اجتماعی فلمینگ ، باوم، گیسریل و گچل در میان دانش‌آموزان مقطع دبیرستان. (کارشناسی ارشد)، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران.
  12. مهداد ع. (1381). روانشناسی صنعتی سازمانی. ویرایش سوم، انتشارات جنگل، تهران، ایران.
  13. همتی راد گ، سپاه منصور م. (1387). رابطه بین استرس و حمایت اجتماعی در دانشجویان دانشگاه های تهران. اندیشه و رفتار. 2 (7).
  14. Bassett-Jones, N., & Lloyd, G. C. (2005). Does Herzberg's motivation theory have staying power? Journal of Management Development, 24(10), 929-943.
  15. Bjerkan, A. M. (2011). Work and health: A comparison between Norwegian onshore and offshore employees. Work: A Journal of Prevention, Assessment and Rehabilitation, 40(2), 125-142.
  16. Bromet, E. J., Dew, M. A., Parkinson, D. K., Cohen, S., & Schwartz, J. E. (1992). Effects of occupational stress on the physical and psychological health of women in a microelectronics plant. Social Science & Medicine, 34(12), 1377-1383.
  17. Carayon, P., Smith, M. J., & Haims, M. C. (1999). Work organization, job stress, and work-related musculoskeletal disorders. Human Factors: The Journal of the Human Factors and Ergonomics Society, 41(4), 644-663.
  18. Chen, W.-q., Wong, T.-w., Yu, T.-s., Lin, Y.-z., & Cooper, C. L. (2003). Determinants of perceived occupational stress among Chinese offshore oil workers. Work and Stress, 17(4), 287-305.
  19. Chen, W. Q., Wong, T. W., & Yu, I. T.-S. (2008). Association of occupational stress and social support with health-related behaviors among Chinese offshore oil workers. Journal of occupational health(0), 0804030005.
  20. Chen, W. Q., Wong, T. W., & Yu, T. S. (2009). Mental health issues in Chinese offshore oil workers. Occupational medicine, 59(8), 545-549.
  21. Cooper, C. L. (1998). Theories of organizational stress: Oxford University Press.
  22. Cooper, C. L., & Sutherland, V. J. (1987). Job stress, mental health, and accidents among offshore workers in the oil and gas extraction industries. Journal of Occupational and Environmental Medicine, 29(2), 119-125.
  23. Dickey, H., Watson, V., & Zangelidis, A. (2011). Job satisfaction and quit intentions of offshore workers in the UK North Sea oil and gas industry. Scottish Journal of Political Economy, 58(5), 607-633.
  24. Drago, R., & Wooden, M. (1992). The determinants of labor absence: Economic factors and workgroup norms across countries. Industrial and Labor Relations Review, 764-778.
  25. Escribà-Agüir, V., & Tenias-Burillo, J. (2004). Psychological well-being among hospital personnel: the role of family demands and psychosocial work environment. International archives of occupational and environmental health, 77(6), 401-408.
  26. Fleming, R., & Baum, A. (1986). Social support and stress: The buffering effects of friendship Friendship and social interaction (pp. 207-226): Springer.
  27. French, J. R., Caplan, R. D., & Van Harrison, R. (1982). The mechanisms of job stress and strain (Vol. 8): Wiley New York.
  28. Fujita, D., & Kanaoka, M. (2003). Relationship between social support, mental health and health care consciousness in developing the industrial health education of male employees. Journal of occupational health, 45(6), 392-399.
  29. Haslam, C., Atkinson, S., Brown, S., & Haslam, R. (2005). Anxiety and depression in the workplace: effects on the individual and organisation (a focus group investigation). Journal of affective disorders, 88(2), 209-215.
  30. House, J. S., Landis, K. R., & Umberson, D. (1988). Social relationships and health. Science, 241(4865), 540-545.
  31. Kawakami, N., Haratani, T., & Araki, S. (1992). Effects of perceived job stress on depressive symptoms in blue-collar workers of an electrical factory in Japan. Scandinavian journal of work, environment & health, 195-200.
  32. Keilen, P. (2007). Decreasing work stress; Signs of stress and decreasing stress on the job. from www.suite101.com
  33. LaDou, J. (2007). Occupational & environmental medicine 2nd Ed.
  34. Lambert, V. A., Lambert, C. E., Itano, J., Inouye, J., Kim, S., Kuniviktikul, W., . . . Ito, M. (2004). Cross-cultural comparison of workplace stressors, ways of coping and demographic characteristics as predictors of physical and mental health among hospital nurses in Japan, Thailand, South Korea and the USA (Hawaii). International Journal of Nursing Studies, 41(6), 671-684.
  35. Lazarus, R. S. (1991). Emotion and adaptation: Oxford University Press New York.
  36. Levenstein, S. (2000). The very model of a modern etiology: a biopsychosocial view of peptic ulcer. Psychosomatic Medicine, 62(2), 176-185.
  37. McCalister, K. T., Dolbier, C. L., Webster, J. A., Mallon, M. W., & Steinhardt, M. A. (2006). Hardiness and support at work as predictors of work stress and job satisfaction. American Journal of Health Promotion, 20(3), 183-191.
  38. Mino, Y., Shigemi, J., Tsuda, T., Yasuda, N., & Bebbington, P. (1999). Perceived job stress and mental health in precision machine workers of Japan: a 2 year cohort study. Occupational and environmental medicine, 56(1), 41-45.
  39. Nakata, A., Haratani, T., Takahashi, M., Kawakami, N., Arito, H., Kobayashi, F., & Araki, S. (2004). Job stress, social support, and prevalence of insomnia in a population of Japanese daytime workers. Social Science & Medicine, 59(8), 1719-1730.
  40. Niedhammer, I., Goldberg, M., Leclerc, A., Bugel, I., & David, S. (1998). Psychosocial factors at work and subsequent depressive symptoms in the Gazel cohort. Scandinavian journal of work, environment & health, 197-205.
  41. Oginska-Bulik, N. (2005). The role of personal and social resources in preventing adverse health outcomes in employees of uniformed professions. International journal of occupational medicine and environmental health, 18(3), 233-240.
  42. Park, K.-O., Wilson, M. G., & Lee, M. S. (2004). Effects of social support at work on depression and organizational productivity. American Journal of Health Behavior, 28(5), 444-455.
  43. Parkes, K. R. (1992). Mental health in the oil industry: A comparative study of onshore and offshore employees. PSYCHOLOGICAL MEDICINE-LONDON-, 22, 997-997.
  44. Paterniti, S., Niedhammer, I., Lang, T., & Consoli, S. M. (2002). Psychosocial factors at work, personality traits and depressive symptoms Longitudinal results from the GAZEL Study. The British Journal of Psychiatry, 181(2), 111-117.
  45. Plaisier, I., de Bruijn, J. G., de Graaf, R., Have, M. t., Beekman, A. T., & Penninx, B. W. (2007). The contribution of working conditions and social support to the onset of depressive and anxiety disorders among male and female employees. Social Science & Medicine, 64(2), 401-410.
  46. Rutter, D., & Lovegrove, M. (2008). Occupational stress and its predictors in radiographers. Radiography, 14(2), 138-143.
  47. Sinokki, M., Hinkka, K., Ahola, K., Koskinen, S., Kivimäki, M., Honkonen, T., . . . Virtanen, M. (2009). The association of social support at work and in private life with mental health and antidepressant use: the Health 2000 Study. Journal of affective disorders, 115(1), 36-45.
  48. Smith, P. C. (1969). The measurement of satisfaction in work and retirement: A strategy for the study of attitudes.
  49. Stansfeld, S. A., Fuhrer, R., Head, J., Ferrie, J., & Shipley, M. (1997). Work and psychiatric disorder in the Whitehall II Study. Journal of psychosomatic research, 43(1), 73-81.
  50. Stansfeld, S. A., Fuhrer, R., Shipley, M. J., & Marmot, M. (1999). Work characteristics predict psychiatric disorder: prospective results from the Whitehall II Study. Occupational and environmental medicine, 56(5), 302-307.
  51. Stellman, J. M. (1998). Encyclopaedia of occupational health and safety: International Labour Organization.
  52. Tangri, R. P. (2003). What stress costs. Special report produced by Chrysalis Performance Strategies, Inc. Nova Scotia, Canada.
  53. Theorell, T., & Karasek, R. A. (1996). Current issues relating to psychosocial job strain and cardiovascular disease research. Journal of occupational health psychology, 1(1), 9.
  54. Ulleberg, P., & Rundmo, T. s. (1997). Job stress, social support, job satisfaction and absenteeism among offshore oil personnel. Work & Stress, 11(3), 215-228.
  55. Watanabe, M., Irie, M., & Kobayashi, F. (2004). Relationship between effort-reward imbalance, low social support and depressive state among Japanese male workers. Journal of occupational health, 46(1), 78-81.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار